Διδακτικό σενάριο Γεωγραφίας

Διδακτικό σενάριο για τη Γεωγραφία Στ' τάξη

«Οι εποχές και πού οφείλονται»

Σταυρούλα Λαδά

Αθήνα Μάιος-Ιούνιος 2023

Περιεχόμενα

1 Τίτλος.

2 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές (Επιλογή Γνωστικού αντικειμένου και ΤΠΕ).

3 Συμβατότητα με ΑΠΣ ΔΕΠΠΣ

4 Θεωρητικό πλαίσιο και διδακτική προσέγγιση

5 Οργάνωση τάξης & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

6 Εκπαιδευτικά Λογισμικά

7 Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των μαθητών

8 Σκοπός

8.1 Διδακτικοί στόχοι

9 Διάρκεια

10 Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου

11 Δραστηριότητες

11.1 Δραστηριότητα 1η

11.2 Δραστηριότητα 2η

12 Αξιολόγηση

13 Επέκταση σεναρίου

Τίτλος

Οι εποχές και πού οφείλονται

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές (Επιλογή Γνωστικού αντικειμένου και ΤΠΕ)

Στο σενάριο εμπλέκονται γνωστικές περιοχές της Γεωγραφίας Στ' τάξης και οι ΤΠΕ. Οι μαθητές εμπλέκονται με δραστηριότητες α) εννοιολογικής χαρτογράφησης & β) αξιοποίηση του διαδικτύου και συγκεκριμένα, της πλατφόρμας του Ψηφιακού Σχολείου.

Συμβατότητα με ΑΠΣ ΔΕΠΠΣ

Το εκπαιδευτικό σενάριο είναι απόλυτα συμβατό με το σχολικό Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών αφού ο κεντρικός άξονας εντάσσεται στο Α.Π.Σ. της Γεωγραφίας που αφορά στη σύνδεση της αλλαγής των εποχών με αλλαγές στην καθημερινή ζωή των μαθητών Κεφάλαιο 5. Η περιφορά της Γης – Οι εποχές, σελίδες 23, 24, 25 του Βιβλίου της Γεωγραφίας της Στ' τάξης.

Θεωρητικό πλαίσιο και διδακτική προσέγγιση

Το διδακτικό σενάριο βασίζεται στην κοινωνικοπολιτισμική θεωρία του Vygotsky, καθώς και στον εποικοδομητισμό, σύμφωνα με τον οποίο οι μαθητές οικοδομούν οι ίδιοι τη γνώση.

Ως μοντέλο διδασκαλίας επιλέγεται η «συνεργατική καθοδηγούμενη ανακάλυψη», στα πλαίσια της οποίας οι μαθητές εργάζονται ανά δύο σε ομάδες και με συγκεκριμένα φύλλα εργασίας διερευνούν το διδακτικό υλικό και οικοδομούν συνεργατικά τη νέα γνώση.

Τέλος, ο εκπαιδευτικός λειτουργεί ως συντονιστής, εμψυχωτής και διευκολυντής για τους μαθητές και τις μαθήτριες, συνεπώς, πρόκειται για καθοδηγούμενη διδασκαλία. Ο ρόλος του εξασφαλίζει ένα περιβάλλον το οποίο μπορεί να προσφέρει όσο το δυνατόν καλύτερη διαπαιδαγώγηση στους μαθητές και τις μαθήτριες.

Οργάνωση τάξης & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Η δραστηριότητα πραγματοποιείται στο εργαστήριο πληροφορικής (με εγκατεστημένα τα λογισμικά) και βιντεοπροβολέα. Ακολουθείται ομαδοσυνεργατική διδασκαλία που έχει ως επίκεντρό της την ανακαλυπτική διερευνητική. Οι 16 μαθητές της Στ' τάξης συνεργάζονται ανά δύο (2).

Εκπαιδευτικά Λογισμικά

Τα λογισμικά που χρησιμοποιούνται είναι τα παρακάτω:

Το διαδίκτυο με τη χρήση φυλλομετρητών διαδικτύου (Mozila Firefox, Internet Edge) με το οποίο γίνεται η μετάβαση στο ψηφιακό σχολείο-διαδραστικά βιβλία.

Κεφάλαιο 5 του μαθήματος της Γεωγραφίας από τα διαδραστικά βιβλία Στ' τάξης: Η περιφορά της Γης − Οι εποχές (ebooks.edu.gr)

Το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης «inspiration» με το οποίο θα διερευνούνται οι πρότερες γνώσεις των μαθητών μας. Το λογισμικό είναι προεγκατεστημένο στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές του εργαστηρίου πληροφορικής.

Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των μαθητών

Οι πρότερες γνώσεις και αντιλήψεις τους για το θέμα διερευνούνται με κατασκευή εννοιολογικού χάρτη. Διαπιστώνεται πως οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν πολλές παρανοήσεις σχετικά με το πού οφείλονται οι εποχές του έτους. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία θεωρούν πως οι εποχές οφείλονται στην απόσταση Γης-Ήλιου. Συνεπώς, αναφέρουν πως κατά την Άνοιξη και το Καλοκαίρι, η Γη βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο, και αντίθετα, το Φθινόπωρο και τον Χειμώνα, πιο μακριά. Κάτι το οποίο όχι μόνο δε συμβαίνει, αλλά δεν είναι και ο πραγματικός λόγος, αλλά η κλίση του άξονα περιστροφής της Γης.

Με το παρόν διδακτικό σενάριο, γίνεται προσπάθεια ανάδειξης των πρότερων ιδεών και αντιλήψεων των μαθητών και των μαθητριών, ώστε να ανακαλύψουν έπειτα ότι αυτό που πίστευαν δεν ισχύει στην πραγματικότητα.

Σκοπός

Με τη συνδρομή των ΤΠΕ οι μαθητές/τριες πρέπει να κατανοήσουν τις αλλαγές και τη διαδοχή των εποχών, καθώς και τον λόγο για τον οποίο υπάρχουν οι εποχές του χρόνου.

Διδακτικοί στόχοι

Οι μαθητές/τριες πρέπει να

-κατανοήσουν πού οφείλεται η εναλλαγή των εποχών

-ανακαλύψουν τη σχέση της θέσης Γης-Ήλιου

-ερευνήσουν τη σημασία της κλίσης του άξονα της Γης σε σχέση με την κίνησή της.

Διάρκεια

Για την υλοποίηση του σεναρίου απαιτούνται περίπου 2 διδακτικές ώρες.

Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου

Επιλέγεται η «συνεργατική καθοδηγούμενη ανακάλυψη». Οι μαθητές δουλεύουν σε μικρή ομάδα δύο ατόμων.

Αρχικά, ζητείται από τους μαθητές και τις μαθήτριες να καταγράψουν τις ιδέες τους για τις εποχές του έτους, με επίκεντρο τον ή τους λόγους που αυτές υπάρχουν. Χρησιμοποιούν το λογισμικό Inspiration, με το οποίο δημιουργείται εννοιολογικός χάρτης προκειμένου να καταγραφούν οι προϋπάρχουσες γνώσεις τους.

Έπειτα, αφού καταγραφούν οι ιδέες των μαθητών/τριών στον νοητικό χάρτη, επισκέπτονται στο Φωτόδεντρο προσομοίωση που δείχνει τις εποχές και την κλίση του άξονα της γης στον σύνδεσμο: ΟΙ ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ Η ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΤΗΣ ΓΗΣ (photodentro.edu.gr)

Εκεί, παρατηρούν την κίνηση της γης και ως προς την περιστροφή και ως προς την περιφοράς της γύρω από τον ήλιο. Διαπιστώνουν λοιπόν πως η περιστροφή της γης γύρω από τον άξονά της γίνεται με άξονα που έχει κλίση 23,5 μοίρες. Βλέπουν δε πως οι ακτίνες του ήλιου, ανάλογα με τη θέση της γης, άλλοτε πέφτουν κάθετα και άλλοτε όχι, στα διαφορετικά σημεία της γης. Συμπεραίνουν συνεπώς πως ο λόγος των εποχών οφείλεται στην κλίση του άξονα και την εκάστοτε θέση Γης-Ήλιου. Επίσης, διαπιστώνουνπως λόγω της ελλιπτικής τροχιάς της γης γύρω από τον ήλιο, το καλοκαίρι που υπέθετα πως η γη είναι πιο κοντά στον ήλιο δεν ισχύει.

Δραστηριότητες

Δραστηριότητα 1η

Εννοιολογικός χάρτης με τη βοήθεια του λογισμικού inspiration.

Στον ημιδομημένο χάρτη που σας δίνεται να καταγράψετε τις 4 εποχές καθώς και τα χαρακτηριστικά τους.

Αρχική εικόνα 1ης δραστηριότητας

Τελική εικόνα 1ης δραστηριότητας

Σε αυτή την εικόνα φαίνεται τι δημιούργησαν οι μαθητές/τριες μετά τη χρήση του λογισμικού Inspiration.

Δραστηριότητα 2η

Οι μαθητές/τριες επισκέπτονται τα διαδραστικά βιβλία του Ψηφιακού Σχολείου, και συγκεκριμένα το Η περιφορά της Γης − Οι εποχές (ebooks.edu.gr) του κεφαλαίου 5 https://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2272/Geografia_ST-Dimotikou_html-empl/indexA_5.html

Παρακολουθούν το βίντεο Νο 1 Φωτόδεντρο - Προβολή αντικειμένου (photodentro.edu.gr) https://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/2734 και το βίντεο Νο2 Φωτόδεντρο - Προβολή αντικειμένου (photodentro.edu.gr)

Αξιολόγηση

Οι μαθητές/τριες με την καθοδήγηση της εκπαιδευτκού αξιολογούν τα αποτελέσματα του σεναρίου και την επίτευξη των στόχων. Ακολουθείται διαμορφωτική αξιολόγηση και χρησιμοποιείται το λογισμικό αξιολόγησης Hotpotatoes. Είναι σημαντικό να διατηρηθεί ο παιγνιώδης χαρακτήρας των λογισμικών ώστε η νέα γνώση να είναι ευχάριστη και αποτελεσματική. Είναι επίσης σημαντικό να καλλιεργηθεί η συνεργατικότητα ανάμεσα στους μαθητές κάθε ζεύγους ή ομάδας, ιδιαίτερα κατά τον εντοπισμό των αντικειμένων της οθόνης που τους ζητείται κάθε φορά. Επιπλέον, είναι σκόπιμο να διαφανεί ο βαθμός επίτευξης των γνωστικών κυρίως στόχων κατά την εφαρμογή του εκπαιδευτικού σεναρίου και η συμβολή των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Γι' αυτό γίνεται συζήτηση με τους μαθητές, οι οποίοι ερωτώνται τι τους άρεσε ή δεν τους άρεσε και σε ποια σημεία δυσκολεύτηκαν. Τελικά γίνεται φανερό ότι οι μαθητές/τριες απόλαυσαν τον τρόπο προσέγγισης της διδασκαλίας των εποχών με τη βοήθεια των ΤΠΕ και οι περισσότεροι/ες μπορούν να χειρίζονται με σχετική ευκολία τα λογισμικά που χρησιμοποίησαν. Μετά την επιτυχή συμπλήρωση της άσκησης αποδείχτηκε η δραστική και αποτελεσματική επίδραση των ΤΠΕ στην οικοδόμηση της νέας γνώσης.

Οι μαθητές/τριες αξιολογούνται ως προς τις γνώσεις και τις δεξιότητες που απέκτησαν μετά τη διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου.

Πρώτα, ως προς τη διαμορφωτική αξιολόγηση, αξιολογούνται μέσω του κουίζ που έχει δημιουργηθεί με το λογισμικό Hotpotatoes.

Έπειτα, ο εκπαιδευτικός με βάση τη διαμορφωτική αξιολόγηση μελετά τις νέες αποκτηθείσες γνώσεις των μαθητών/τριών και προχωρά στην τελική αξιολόγηση, με τη βοήθεια Φύλλου Εργασίας από το Τετράδιο Εργασιών των μαθητών/τριών.

Φύλλο Εργασίας

Επέκταση σεναρίου

Το παρόν σενάριο μπορεί να βελτιωθεί εάν προστεθεί δραστηριότητα που ενσωματώνει τις δυνατότητες του Google Earth. Το λογισμικό Google Earth παρέχει την ευκαιρία για τους μαθητές και τις μαθήτριες παρατήρησεις των κινήσεων της γης. Σε αυτή την περίπτωση, γίνονται πιο κατανοητές οι κινήσεις της γης.